ಹೇಳಿಕೆ/Claim: ವಾರಣಾಸಿಯಲ್ಲಿ ದೇವ್ ದೀಪಾವಳಿಯ ಪಟಾಕಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿಮಾನ ನಾಯಕರು ಅದನ್ನು ಘೋಷಿಸಿ ವಿವರಿಸುವ ವೈಮಾನಿಕ ವೀಡಿಯೊವನ್ನು ವೈರಲ್ ಪೋಸ್ಟ್ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಕಡೆನುಡಿ/Conclusion: ಹೇಳಿಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸುಳ್ಳು. ವೀಡಿಯೊ ಅಧಿಕೃತ ವಿಮಾನ ದೃಶ್ಯಗಳಲ್ಲ ಆದರೆ ಕಾಂಟೆಂಟ್ ಕ್ರಿಯೇಟರ್ ಅನ್ವೇಶ್ ಪಟೇಲ್ ಸೃಜನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸಂಪಾದಿಸಿರುವ ಡ್ರೋನ್ ಕ್ಲಿಪ್ ಆಗಿದೆ, ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಪೋಲಕಲ್ಪಿತ ಪೈಲಟ್ ನಿರೂಪಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ರೇಟಿಂಗ್/Rating: ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸುಳ್ಳು — ![]()
******************************************************
ವೀಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸತ್ಯ ಪರಿಶೀಲನೆಯನ್ನು ನೋಡಲು ಚಿತ್ರದ ಮೇಲೆ ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸಿ.
ಅಥವಾ ಕೆಳಗಿನ ಲೇಖನವನ್ನು ಓದಿ.
******************************************************
ದೀಪಗಳು, ದೋಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಪಟಾಕಿಗಳಿಂದ ಪ್ರಕಾಶಿತವಾದ ವಾರಣಾಸಿಯ ಗಂಗಾ ಘಾಟಿಗಳ ವೈಮಾನಿಕ ವೀಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುವ ವೈರಲ್ ಪೋಸ್ಟ್ ಹಲವಾರು ಬಳಕೆದಾರರು ಅನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. X ಬಳಕೆದಾರ ‘dushy40098’ ಈ ಮುಂದಿನ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಅಂತಹ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ:
“#ವಾರಣಾಸಿ_ದೇವ್_ದೀಪಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಪಟಾಕಿಗಳು. ವಿಮಾನದಿಂದ ಪಕ್ಷಿ ನೋಟ ಮತ್ತು ವರ್ಣಿಸುತ್ತಿರುವ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್. #SimplyAmazing” ಆಡಿಯೋ ನಿರೂಪಣೆಯು ಪೈಲಟ್ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಅನುಕರಿಸುತ್ತದೆ: “ಗುಡ್ ಈವನಿಂಗ್ ಲೇಡೀಸ್ ಆಂಡ್ ಜೆಂಟಲ್ಮೆನ್, ನಾನು ನಿಮ್ಮ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಮಾತಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ… ನಾವು ಇತಿಹಾಸಕ್ಕಿಂತ ಹಳೆಯದಾದ ವಾರಣಾಸಿ ನಗರದಲ್ಲಿ ಇಳಿಯಲಿದ್ದೇವೆ.” ಪೋಸ್ಟ್ ಅನ್ನು ಕೆಳಗೆ ನೋಡಿ-
Fireworks at #Varanasi_Dev_Deepavali. Bird’s eye view from the flight and captain speaking. #SimplyAmazing pic.twitter.com/ERhVv6izHg
— Lt Gen Dushyant Singh Retd (@dushy40098) November 6, 2025

ಇತರ ಬಳಕೆದಾರರು ಇದೇ ರೀತಿಯ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.
ಸತ್ಯ ಪರಿಶೀಲನೆ
ಡಿಜಿಟೈ ಇಂಡಿಯಾ ಈ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಹೇಳಿಕೆ ಸುಳ್ಳು ಎಂದು ಕಂಡುಕೊಂಡಿತು. ವೀಡಿಯೊದ ಮೂಲ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ ಛಾಯಾಗ್ರಾಹಕ ಅನ್ವೇಶ್ ಪಟೇಲ್, ಅವರ ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್ ಹ್ಯಾಂಡಲ್ ವೀಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. “ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ” ಎನ್ನುವ ಹೇಳಿಕೆ ಸುಳ್ಳು ಏಕೆಂದರೆ ಆಡಿಯೊವನ್ನು ಪಟೇಲ್ ಸ್ವತಃ ಇರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ವೀಡಿಯೊವನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ, ರಿವರ್ಸ್ ಇಮೇಜ್ ಹುಡುಕಾಟವನ್ನು ನಡೆಸಿದ ನಂತರ, ಪ್ರತಿ ವೀಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್ ಹ್ಯಾಂಡಲ್ ‘@anveshgraphy’ ಇದ್ದುದನ್ನು ನಾವು ಗಮನಿಸಿದೆವು. ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್ನಲ್ಲಿ ಈ ಖಾತೆಯನ್ನು ಹುಡುಕಿದಾಗ, ದೃಶ್ಯಗಳು ಆ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ ಅಪ್ಲೋಡ್ ಮಾಡಲಾದ ನವೆಂಬರ್ 3, 2025 ರ ಅದೇ ಕ್ಲಿಪ್ನ ರೀಲ್ಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವುದು ನಮಗೆ ತಿಳಿಯಿತು. ವೀಡಿಯೊ ಮತ್ತು ಸ್ಕ್ರೀನ್ಶಾಟ್ ಅನ್ನು ಕೆಳಗೆ ವೀಕ್ಷಿಸಿ –
View this post on Instagram

ವಾರಣಾಸಿಯ “ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿ” ಮತ್ತು ಉತ್ಸವದ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೊಗಳುವ ನಿರೂಪಣೆಯು ಪಟೇಲ್ ಅವರು ಬರೆದ, ಪೈಲಟ್ಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸುವ ವಾಯ್ಸ್ಓವರ್ ಆಗಿದೆ. ಆತ ತಮ್ಮ ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವಂತೆ ಇತರ ಹಲವು ರೀಲ್ಗಳಲ್ಲಿ ಅದೇ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನೈಜ-ಸಮಯದ ವಿಮಾನ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳಿಗಾಗಿ ನಾವು ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಹುಡುಕಿದಾಗ, ನಮಗೆ ಯಾವುದೇ ಡೇಟಾಬೇಸ್ ಅಥವಾ ವರದಿ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ.
ಇದಲ್ಲದೆ, ನವೆಂಬರ್ 6, 2025 ರಂದು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ವರದಿಯಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದದ್ದೇನೆಂದರೆ, ವಾರಣಾಸಿಯನ್ನು ಹಾರಾಟ ನಿಷೇಧಿತ ವಲಯವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು. ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಇದೇ ಸಂಭವಿಸಿತ್ತು, ಆ ಸಮಯ್ದದಲ್ಲಿ ಜನಸಂದಣಿಯ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು VIP ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ದೇವ್ ದೀಪಾವಳಿ ಹಬ್ಬದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಡ್ರೋನ್ಗಳು ಮತ್ತು ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ವರದಿಯ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಕೆಳಗೆ ನೋಡಿ.

ಆದ್ದರಿಂದ, ಹೇಳಿಕೆ ಸುಳ್ಳು.
******************************************************
ಇದನ್ನೂ ಓದಿ:
Digiteye Kannada Fact Checkers